© Protestanci w Toruniu 2023
Protestanci w Toruniu

Protestantyzm w Toruniu

Początki   ruchu   reformacyjnego   w   Toruniu   datują   się na    rok    1520    (czyli    już    3    lata    po    przybiciu    przez Marcina    Lutra    95    tez    w Wittenberdze).    W    tym samym   roku   król   Zygmunt   I   Stary   wydał   w   Toruniu dekret,       zakazujący       rozpowszechniania       pism reformacyjnych.   Oficjalnie   miasto   przyjęło   Wyznanie Augsburskie    na    mocy    przywileju    króla    Zygmunta Augusta      i      pierwsze      publiczne      nabożeństwo ewangelickie    odbyło    się    25    marca    1557    r.    Obok dominującego   nurtu   niemieckiego,   od   początku   po stronie    protestantyzmu    opowiedziała    się    również polska   mniejszość.   Pośród   polskich   kaznodziejów   w Toruniu    byli    przedstawiciele    luteran,    ewangelików reformowanych i braci czeskich. Największy   okres   świetności   miasta   to   przełom   XVI   i XVII     wieku,     pod     opieką     burmistrza     Henryka Strobanda.    Uczynił    on    z    Torunia    centrum    myśli humanistycznej   i   religijnej,   z   którym   mógł   równać się     jedynie     Gdańsk,     mający     znacznie     większy potencjał ekonomiczny. Okres   ten   łączy   się   przede   wszystkim   z   powstaniem Gimnazjum      Miejskiego,      uczelni,      naówczas,      o europejskiej       sławie,       ściągającej       najlepszych nauczycieli.     Z     istnieniem     Gimnazjum     łączą     się nazwiska   wielkich   twórców   oświaty   i   humanistów. Był    to    Maciej    Breu,    twórca    toruńskiej    ordynacji szkolnej   i   pierwszy   rektor   Gimnazjum,   Kasper   Friese, którego   ambicją   było   nadanie   Gimnazjum,   jeśli   nie statusu,   to   przynajmniej   rangi   Akademii   (to   ostatnie mu     się     udało),     Piotr     Zimmermann     –     kolejny zasłużony   pedagog   i   rektor,   Ulryk   Schober   –   poeta   i pedagog,   Franciszek   Tidicaeus   –   wybitny   lekarz   oraz   znani   pastorzy   i   kaznodziejowie   Marcin   Trisner, Konrad   Graser   Starszy,   Jan   Turnowski   i   Paweł   Orlicz. Z   istnieniem   Gimnazjum   łączą   się   również   nazwiska wielkich     mecenasów     sztuki,     czyli     fundatorów stypendiów,   jak   np.   W.   Altenhofa   czy   G.   Krivesa, którzy      przeznaczali      astronomiczne      sumy      na wykształcenie   niezamożnych   uczniów   w   miejscowym Gimnazjum     i     kontynuowanie     ich     edukacji     na zagranicznych    uniwersytetach.    Znanymi    uczniami Gimnazjum    byli    wybitny    przyrodnik    Jan    Jonston, magnaci     Andrzej     i     Rafał     Leszczyńscy,     historyk Reformacji    Stanisław    Lubieniecki,    filozof    i teolog Abraham Calovius. Toruń    był    tyglem,    w    którym    spotykały    się    na przyjaznym   gruncie   (chlubny   wyjątek   w   ówczesnym świecie)    różne    wyznania    protestanckie    –    oprócz luteran     również     kalwini     i     bracia     czescy     oraz mennonici.     Trzy     pierwsze     ruchy     oddziałują     na Gimnazjum,   w którym   pod   koniec   XVI   w.   wykładają profesorowie       związani       silnie       nie       tylko       z luteranizmem,   ale   również   z   żyjącymi   w   symbiozie kalwinami   i   braćmi   czeskimi.   Wytworzyło   to   klimat tolerancji,   co   ważne   o   tyle,   iż   działo   się   to   wbrew ówczesnym   wpływom   sztywnej   ortodoksji   luterskiej, w    duchu    raczej    Zgody    Sandomierskiej    z    1570    r. (pierwszego   „ekumenicznego”   dokumentu   w   Polsce, porozumieniu       wszystkich       głównych       nurtów protestantyzmu).   Zaowocowało   to   również   postawą pobratymstwa   z   polskojęzyczną   szlachtą   kalwińską   z innych   dzielnic   Rzeczpospolitej.   Toruń   był   również znany   z   gościnności   dla   przybyszów   z   dalekich   stron, przybywających   pobierać   tu   nauki.   W   1595   r.   odbył się     tutaj     wspólny     synod     generalny     luteranów, kalwinistów   i   braci   czeskich,   jeden   z największych, jeśli    nie    największy,    w    historii    Rzeczypospolitej. Autorzy    katoliccy    podkreślają,    że    nie    osiągnięto jedności     organizacyjnej,     co     jakoby     przekreślało dokonania   synodu.   Należy   jednak   zwrócić   uwagę,   że dla   protestantów   zawsze   jedność   organizacyjna   jest drugorzędna       wobec       rozpoznania       tożsamości duchowej,   która   w   teologii   protestanckiej   przekracza ramy   hierarchiczne   i   strukturalne.   Synod   ten   należy więc     postrzegać     jako     jedno     z     najważniejszych wydarzeń     ekumenicznych     ówczesnego     polskiego protestantyzmu. Jego       kontynuacją       wydaje       się       Colloquium Charitativum   z   1645   r.   Zarzewiem   tego   wydarzenia był   wpływ   irenistycznych   przekonań,   np.   postaci   tak znanych   jak   Jan   Amos   Komeński   czy   Marcin   Opitz   na postawę      niektórych      ważnych      duchownych      w Rzeczypospolitej,    w różnych    wyznaniach    (w    tym    i katolickim).   I   tak   w   listopadzie   1643   r.,   ulegając   tym wpływom   synod   biskupów   katolickich   wydaje   list   odezwę     do     protestantów,     zapraszając     ich     na „braterską   rozmowę”   (Colloquium   Charitativum)   do Torunia. Warto   jeszcze   wspomnieć   o   mennonitach,   którzy   w dużej    mierze    są    ojcami    dzisiejszych    toruńskich protestantów.        Przedstawiciele        tego        prądu reformacyjnego   pojawili   się   na   tych   terenach   bardzo szybko,     osiadając     przed     końcem     XVI     w.     w należących    do    Torunia    wsiach    po    obu    stronach Wisły,     m.in.     w     Górsku,     Wielkiej     Nieszawce     i Czerniewicach.

Czasy współczesne

Protestanci   w   Toruniu   są   dziś   reprezentowani   przez kilka   kościołów   różnych   nurtów.   Z   przedwojennych społeczności       protestanckich       Torunia       ciągłość zachował    jedynie    Kościół    luterański.    Wieloletnim pastorem   tej   parafii   był   ksiądz   Jan   Molin,   aktualnym proboszczem jest ks. Michał Walukiewicz. W   latach   ’80   XX   wieku   w   Toruniu   rozpoczął   pracę Tadeusz       Tołwiński,       pastor       zboru       Kościoła Ewangelicznych          Chrześcijan.          W          latach osiemdziesiątych    pojawiły    się    także    kolejne    dwa wyznania:    Kościół    Zielonoświątkowy    oraz    dzięki staraniom     pastora     Adama     Gutsche     –     Kościół Chrześcijan   Baptystów.   Kościoły   te   istniały   w   Toruniu także    przed    wojną,    jednak    zawierucha    wojenna    i lata komunizmu przerwały ciągłość historyczną. Na    początku    lat    ’90    XX    w.    powstał    (obecnie    nie istniejący)     niezależny     Kościół     Chrześcijański     w Toruniu.   Po   wielu   dynamicznych   zmianach   wyłoniły się    z    tego    zboru    społeczności:    niesformalizowana grupa,     nawiązująca     do     ideałów     tzw.     Kościoła braterskiego     (ang.     brethren     church)     i     Kościół „Chrystus      dla      Wszystkich”,      część      członków społeczności       zasiliła       też       szeregi       Kościoła Zielonoświątkowego.   W   Toruniu   reprezentowany   jest także      Kościół      Adwentystów      Dnia      Siódmego. Ostatnimi   laty   do   grona   społeczności   protestanckich dołączył   Kościół   Boży   w   Toruniu.   Zaś   pod   szyldem: Kościół     Dla     Torunia     “Freedom”,     swoją     pracę rozpoczął   drugi   Zbór   Kościoła   Zielonoświątkowego. Niedawno     w     Toruniu     swojego     miesca     szuka Społeczość      będąca      częścią      Zboru      Kościoła Chrześcijan Baptystów K5N z Poznania.

Nabożeństwa protestanckie

W     naszym     mieście     aktualnie     działa     kilka Kościołów     różnych     nurtów     protestantyzmu. Zachęcamy   do   odwiedzania   tych   społeczności   na nabożeństwach.

Witaj!

Strona jest poświęcona

toruńskiemu protestantyzmowi,

zarówno w wymiarze

historycznym jak i współczesnym.

Protestantyzm – geneza

Protestantyzm,   obok   katolicyzmu   i   prawosławia,   jest jedną   z   głównych   gałęzi   chrześcijaństwa.   Do   nurtu protestanckiego     zalicza     się     wspólnoty     religijne powstałe      na      skutek      ruchów      reformacyjnych wewnątrz    Kościoła    rzymskokatolickiego    oraz    (w kolejnych   stuleciach)   ruchów   przebudzeniowych   w łonie    macierzystych    wyznań    protestanckich.    Sam termin     „protestantyzm”     pochodzi     od     protestu złożonego   przez   ewangelików   (luteran)   w   1529   roku podczas    sejmu    Rzeszy    w    Spirze    przeciw    uchwale zabraniającej zmiany wyznania na ewangelicyzm. W   łonie   Kościołów   protestanckich   wyróżnić   można kilka     wiodących     wyznań,     z     czego     główne     to: luteranizm,      kalwinizm,      anglikanizm,      baptyzm, metodyzm,   adwentyzm   i   pentekostalizm   (czyli   nurty zielonoświątkowe).   Jako   ciekawostkę   można   podać, że   40%   wszystkich   chrześcijan   to   protestanci   (na drugim   miejscu   po   katolicyzmie),   równocześnie   najdynamiczniej         rozwijającą         się         gałęzią chrześcijaństwa.    Statystyka    ta    dotyczy    oczywiście populacji ogólnoświatowej. Jednak   już   przed   Reformacją   występowały   w   łonie Kościoła     rzymskokatolickiego     nurty     dążące     do odnowy   Kościoła   (tzw.   Prereformacja).   Część   tych ruchów    dała    początek    nowym    zakonom    w    łonie Kościoła   rzymskiego,   część   zaś   nowym   Kościołom. Wśród    tych    ostatnich    można    wymienić    choćby waldensów    i    husytów,    ze    względu    na    zbieżność poglądów    i    postulatów    z    późniejszą    reformacją, nurty te często zalicza się do protestantyzmu. Główne      tezy      protestantyzmu      (wspólne      dla większości nurtów): • nadrzędność Pisma Świętego nad Tradycją; •   uznanie   Jezusa   Chrystusa   za   jedynego   pośrednika między Bogiem a ludźmi; •     odrzucenie     sukcesji     apostolskiej,     rozumianej wyłącznie jako sukcesja urzędu; •     przyjęcie     zasady     powszechnego     kapłaństwa wszystkich wierzących; •   zaniechanie   jednego   lub   więcej   elementów   kultu uznawanych   w   protestantyzmie   za   heterodoksyjne np.:   kult   obrazów,   kult   relikwii,   kult   świętych,   kult Marii, ideę transsubstancjacji, kult świętych miejsc. Teologia    protestancka    zawsze    podkreślała    główne doktryny   biblijne   odnośnie   boskości   Chrystusa,   Jego narodzenia   z   dziewicy,   śmierci   za   grzechy   ludzkości, zmartwychwstania    w    ciele,    wniebowstąpienia    oraz powtórnego        przyjścia.        Podkreślano        także konieczność    łaski    Bożej    i    Ducha    Świętego    do prowadzenia świętego życia.
© Protestanci w Toruniu 2023

Protestantyzm w Toruniu

Początki   ruchu   reformacyjnego   w   Toruniu   datują   się   na   rok   1520   (czyli   już   3   lata   po   przybiciu   przez   Marcina   Lutra   95   tez w Wittenberdze).    W    tym    samym    roku    król    Zygmunt    I    Stary    wydał    w    Toruniu    dekret,    zakazujący    rozpowszechniania    pism reformacyjnych.   Oficjalnie   miasto   przyjęło   Wyznanie   Augsburskie   na   mocy   przywileju   króla   Zygmunta   Augusta   i   pierwsze   publiczne nabożeństwo    ewangelickie    odbyło    się    25    marca    1557    r.    Obok    dominującego    nurtu    niemieckiego,    od    początku    po    stronie protestantyzmu   opowiedziała   się   również   polska   mniejszość.   Pośród   polskich   kaznodziejów   w   Toruniu   byli   przedstawiciele   luteran, ewangelików reformowanych i braci czeskich. Największy   okres   świetności   miasta   to   przełom   XVI   i   XVII   wieku,   pod   opieką   burmistrza   Henryka   Strobanda.   Uczynił   on   z   Torunia centrum    myśli    humanistycznej    i    religijnej,    z    którym    mógł    równać    się    jedynie    Gdańsk,    mający    znacznie    większy    potencjał ekonomiczny. Okres   ten   łączy   się   przede   wszystkim   z   powstaniem   Gimnazjum   Miejskiego,   uczelni,   naówczas,   o   europejskiej   sławie,   ściągającej najlepszych   nauczycieli.   Z   istnieniem   Gimnazjum   łączą   się   nazwiska   wielkich   twórców   oświaty   i   humanistów.   Był   to   Maciej   Breu, twórca   toruńskiej   ordynacji   szkolnej   i   pierwszy   rektor   Gimnazjum,   Kasper   Friese,   którego   ambicją   było   nadanie   Gimnazjum,   jeśli   nie statusu,   to   przynajmniej   rangi   Akademii   (to   ostatnie   mu   się   udało),   Piotr   Zimmermann   –   kolejny   zasłużony   pedagog   i   rektor,   Ulryk Schober   –   poeta   i   pedagog,   Franciszek   Tidicaeus   –   wybitny   lekarz   –   oraz   znani   pastorzy   i   kaznodziejowie   Marcin   Trisner,   Konrad Graser   Starszy,   Jan   Turnowski   i   Paweł   Orlicz.   Z   istnieniem   Gimnazjum   łączą   się   również   nazwiska   wielkich   mecenasów   sztuki,   czyli fundatorów   stypendiów,   jak   np.   W.   Altenhofa   czy   G.   Krivesa,   którzy   przeznaczali   astronomiczne   sumy   na   wykształcenie   niezamożnych uczniów   w   miejscowym   Gimnazjum   i   kontynuowanie   ich   edukacji   na   zagranicznych   uniwersytetach.   Znanymi   uczniami   Gimnazjum byli   wybitny   przyrodnik   Jan   Jonston,   magnaci   Andrzej   i   Rafał   Leszczyńscy,   historyk   Reformacji   Stanisław   Lubieniecki,   filozof   i teolog Abraham Calovius. Toruń    był    tyglem,    w    którym    spotykały    się    na    przyjaznym    gruncie    (chlubny    wyjątek    w    ówczesnym    świecie)    różne    wyznania protestanckie   –   oprócz   luteran   również   kalwini   i   bracia   czescy   oraz   mennonici.   Trzy   pierwsze   ruchy   oddziałują   na   Gimnazjum, w którym   pod   koniec   XVI   w.   wykładają   profesorowie   związani   silnie   nie   tylko   z   luteranizmem,   ale   również   z   żyjącymi   w   symbiozie kalwinami   i   braćmi   czeskimi.   Wytworzyło   to   klimat   tolerancji,   co   ważne   o   tyle,   iż   działo   się   to   wbrew   ówczesnym   wpływom   sztywnej ortodoksji    luterskiej,    w    duchu    raczej    Zgody    Sandomierskiej    z    1570    r.    (pierwszego    „ekumenicznego”    dokumentu    w    Polsce, porozumieniu   wszystkich   głównych   nurtów   protestantyzmu).   Zaowocowało   to   również   postawą   pobratymstwa   z   polskojęzyczną szlachtą   kalwińską   z   innych   dzielnic   Rzeczpospolitej.   Toruń   był   również   znany   z   gościnności   dla   przybyszów   z   dalekich   stron, przybywających   pobierać   tu   nauki.   W   1595   r.   odbył   się   tutaj   wspólny   synod   generalny   luteranów,   kalwinistów   i   braci   czeskich,   jeden z największych,    jeśli    nie    największy,    w    historii    Rzeczypospolitej.    Autorzy    katoliccy    podkreślają,    że    nie    osiągnięto    jedności organizacyjnej,   co   jakoby   przekreślało   dokonania   synodu.   Należy   jednak   zwrócić   uwagę,   że   dla   protestantów   zawsze   jedność organizacyjna    jest    drugorzędna    wobec    rozpoznania    tożsamości    duchowej,    która    w    teologii    protestanckiej    przekracza    ramy hierarchiczne   i   strukturalne.   Synod   ten   należy   więc   postrzegać   jako   jedno   z   najważniejszych   wydarzeń   ekumenicznych   ówczesnego polskiego protestantyzmu. Jego   kontynuacją   wydaje   się   Colloquium   Charitativum   z   1645   r.   Zarzewiem   tego   wydarzenia   był   wpływ   irenistycznych   przekonań,   np. postaci   tak   znanych   jak   Jan   Amos   Komeński   czy   Marcin   Opitz   na   postawę   niektórych   ważnych   duchownych   w   Rzeczypospolitej, w różnych   wyznaniach   (w   tym   i   katolickim).   I   tak   w   listopadzie   1643   r.,   ulegając   tym   wpływom   synod   biskupów   katolickich   wydaje   list – odezwę do protestantów, zapraszając ich na „braterską rozmowę” (Colloquium Charitativum) do Torunia. Warto   jeszcze   wspomnieć   o   mennonitach,   którzy   w   dużej   mierze   są   ojcami   dzisiejszych   toruńskich   protestantów.   Przedstawiciele   tego prądu   reformacyjnego   pojawili   się   na   tych   terenach   bardzo   szybko,   osiadając   przed   końcem   XVI   w.   w   należących   do   Torunia   wsiach po obu stronach Wisły, m.in. w Górsku, Wielkiej Nieszawce i Czerniewicach.

Czasy współczesne

Protestanci   w   Toruniu   są   dziś   reprezentowani   przez   kilka   kościołów   różnych   nurtów.   Z   przedwojennych   społeczności   protestanckich Torunia   ciągłość   zachował   jedynie   Kościół   luterański.   Wieloletnim   pastorem   tej   parafii   był   ksiądz   Jan   Molin,   aktualnym   proboszczem jest ks. Michał Walukiewicz. W   latach   ’80   XX   wieku   w   Toruniu   rozpoczął   pracę   Tadeusz   Tołwiński,   pastor   zboru   Kościoła   Ewangelicznych   Chrześcijan.   W   latach osiemdziesiątych   pojawiły   się   także   kolejne   dwa   wyznania:   Kościół   Zielonoświątkowy   oraz   dzięki   staraniom   pastora   Adama   Gutsche   Kościół   Chrześcijan   Baptystów.   Kościoły   te   istniały   w   Toruniu   także   przed   wojną,   jednak   zawierucha   wojenna   i   lata   komunizmu przerwały ciągłość historyczną. Na   początku   lat   ’90   XX   w.   powstał   (obecnie   nie   istniejący)   niezależny   Kościół   Chrześcijański   w   Toruniu.   Po   wielu   dynamicznych zmianach   wyłoniły   się   z   tego   zboru   społeczności:   niesformalizowana   grupa,   nawiązująca   do   ideałów   tzw.   Kościoła   braterskiego   (ang. brethren   church)   i   Kościół   „Chrystus   dla   Wszystkich”,   część   członków   społeczności   zasiliła   też   szeregi   Kościoła   Zielonoświątkowego.   W Toruniu   reprezentowany   jest   także   Kościół   Adwentystów   Dnia   Siódmego.   Ostatnimi   laty   do   grona   społeczności   protestanckich dołączył   Kościół   Boży   w   Toruniu.   Zaś   pod   szyldem:   Kościół   Dla   Torunia   “Freedom”,   swoją   pracę   rozpoczął   drugi   Zbór   Kościoła Zielonoświątkowego.   Niedawno   w   Toruniu   swojego   miesca   szuka   Społeczość   będąca   częścią   Zboru   Kościoła   Chrześcijan   Baptystów K5N z Poznania.

Nabożeństwa

protestanckie

W   naszym   mieście   aktualnie   działa   kilka Kościołów             różnych             nurtów protestantyzmu.         Zachęcamy         do odwiedzania      tych      społeczności      na nabożeństwach.

Witaj!

Strona      

jest      

poświęcona      

toruńskiemu      

protestantyzmowi,      

zarówno

w wymiarze historycznym jak i współczesnym.

Protestantyzm – geneza

Protestantyzm,   obok   katolicyzmu   i   prawosławia,   jest   jedną   z   głównych   gałęzi   chrześcijaństwa.   Do   nurtu   protestanckiego   zalicza   się wspólnoty    religijne    powstałe    na    skutek    ruchów    reformacyjnych    wewnątrz    Kościoła    rzymskokatolickiego    oraz    (w    kolejnych stuleciach)   ruchów   przebudzeniowych   w   łonie   macierzystych   wyznań   protestanckich.   Sam   termin   „protestantyzm”   pochodzi   od protestu   złożonego   przez   ewangelików   (luteran)   w   1529   roku   podczas   sejmu   Rzeszy   w   Spirze   przeciw   uchwale   zabraniającej   zmiany wyznania na ewangelicyzm. W   łonie   Kościołów   protestanckich   wyróżnić   można   kilka   wiodących   wyznań,   z   czego   główne   to:   luteranizm,   kalwinizm,   anglikanizm, baptyzm,    metodyzm,    adwentyzm    i    pentekostalizm    (czyli    nurty    zielonoświątkowe).    Jako    ciekawostkę    można    podać,    że    40% wszystkich   chrześcijan   to   protestanci   (na   drugim   miejscu   po   katolicyzmie),   równocześnie   są   najdynamiczniej   rozwijającą   się   gałęzią chrześcijaństwa. Statystyka ta dotyczy oczywiście populacji ogólnoświatowej. Jednak    już    przed    Reformacją    występowały    w    łonie    Kościoła    rzymskokatolickiego    nurty    dążące    do    odnowy    Kościoła    (tzw. Prereformacja).   Część   tych   ruchów   dała   początek   nowym   zakonom   w   łonie   Kościoła   rzymskiego,   część   zaś   nowym   Kościołom. Wśród   tych   ostatnich   można   wymienić   choćby   waldensów   i   husytów,   ze   względu   na   zbieżność   poglądów   i   postulatów   z   późniejszą reformacją, nurty te często zalicza się do protestantyzmu. Główne tezy protestantyzmu (wspólne dla większości nurtów): • nadrzędność Pisma Świętego nad Tradycją; • uznanie Jezusa Chrystusa za jedynego pośrednika między Bogiem a ludźmi; • odrzucenie sukcesji apostolskiej, rozumianej wyłącznie jako sukcesja urzędu; • przyjęcie zasady powszechnego kapłaństwa wszystkich wierzących; •   zaniechanie   jednego   lub   więcej   elementów   kultu   uznawanych   w   protestantyzmie   za   heterodoksyjne   np.:   kult   obrazów,   kult relikwii, kult świętych, kult Marii, ideę transsubstancjacji, kult świętych miejsc. Teologia   protestancka   zawsze   podkreślała   główne   doktryny   biblijne   odnośnie   boskości   Chrystusa,   Jego   narodzenia   z   dziewicy, śmierci    za    grzechy    ludzkości,    zmartwychwstania    w    ciele,    wniebowstąpienia    oraz    powtórnego    przyjścia.    Podkreślano    także konieczność łaski Bożej i Ducha Świętego do prowadzenia świętego życia.

Protestantyzm i kultura

Wpływ    protestantyzmu    na    cywilizację    europejską    jest    znaczny,    zarówno w ruchu   reformacyjnym   jak   i   prereformacyjnym.   Jan   Hus,   już   w   XIV   wieku, był   gorącym   zwolennikiem   używania   języka   ojczystego   na   nabożeństwach, w   kazaniach   i   w   lekturze   Biblii,   zaś   członkowie   ruchów   husyckich   wnieśli wielki    wkład    w    rozwój    języka    czeskiego    i    szkolnictwo.    By    podkreślić doniosłość   i   postępowość   postulatów   Husa   należy   przypomnieć,   że   Kościół katolicki   języki   ojczyste   do   liturgii   wprowadził   dopiero   w   XX   wieku,   decyzją Soboru   Watykańskiego   II   (zaś   w   łonie   tego   Kościoła   do   dnia   dzisiejszego   przeciwnicy   tej   decyzji   –   zwolennicy   tzw.   Mszy   trydenckiej).   Reformacja,   za inicjatywą   Lutra,   rozpropagowała   ideę   przekładów   Pisma   Świętego   na   języki narodowe.     Niemieckie     tłumaczenia     Biblii,     prace     Lutra     i     pozostałych reformatorów,    przyczyniły    się    do    wzrostu    liczby    drukarni    i    wysokości nakładów.    Niedawno    wynaleziony    druk    był    jedną    z    najskuteczniejszych metod    propagowania    założeń    i    nowych    idei.    Reformacja    przyczyniła    się znacznie   do   rozkwitu   kultury   a   zwłaszcza   literatury,   która   coraz   częściej publikowana   była   w   językach   narodowych,   co   można   zauważyć   chociażby w działalności wydawniczej braci polskich.
Ta strona używa plików cookie w celu usprawnienia i ułatwienia dostępu do serwisu oraz prowadzenia danych statystycznych. Dalsze korzystanie z tej witryny oznacza akceptację tego stanu rzeczy.
Polityka Prywatności    Jak wyłączyć cookies?    Cyberbezpieczeństwo AKCEPTUJĘ